radna https://ordoiuris.pl/radna pl Analiza prawna dotycząca obecności religii w szkole – komentarz do wniosku radnej m. st. Warszawy Agaty Diduszko-Zyglewskiej o udzielenie informacji publicznej przez dyrektorów warszawskich szkół https://ordoiuris.pl/wolnosc-religii-w-szkole/analiza-prawna-dotyczaca-obecnosci-religii-w-szkole-komentarz-do-wniosku <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--analiza-prawna.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> Analiza prawna dotycząca obecności religii w szkole – komentarz do wniosku radnej m. st. Warszawy Agaty Diduszko-Zyglewskiej o udzielenie informacji publicznej przez dyrektorów warszawskich szkół <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--analiza-prawna.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/138" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">kacper.makowiecki</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--analiza-prawna.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>czw., 10/17/2019 - 15:10</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--analiza-prawna.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;"><strong>W połowie września br. radna m. st. Warszawy Agata Diduszko-Zyglewska rozesłała do dyrektorów warszawskich szkół w trybie dostępu do informacji publicznej, ankietę zawierającą sześć pytań dotyczących organizacji lekcji religii i etyki oraz form ekspresji religijnej w szkole</strong><a name="_ftnref1" title="" id="_ftnref1"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[1]</span></span></span></span></span></a><strong>. Jak wskazano we wniosku władze m. st. Warszawy zwróciły się do dyrektorów szkół z prośbą o uwzględnienie podczas tworzenia planu lekcji na kolejny rok szkolny ich rekomendacji dotyczących umieszczania lekcji religii i etyki jedynie na początku lub końcu dnia zajęć. Ponadto, w ocenie radnej „powyższe rekomendacje stanowią realizację obowiązującego w Polsce prawa, zgodnie z którym nikt nie może być zobowiązany do ujawniania swoich przekonań religijnych lub wyznania. Umieszczanie zajęć z religii w środku planu lekcji sprawia, że wiedza o przynależności religijnej każdej rodziny, należąca do zbioru danych wrażliwych, staje się wiedzą publiczną, a więc stanowi złamanie art. 53 pkt.7 konstytucji”.</strong></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">W związku z tym, że sam fakt wydania przedmiotowych rekomendacji jest sprzeczny z prawem, a uzasadnianie rekomendacji realizacją aktualnego stanu prawnego jest niezgodne z prawdą, Instytut Ordo Iuris przygotował analizę prawną naświetlającą, w odniesieniu do wybranych pytań ankiety, obowiązujący stan prawny.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"> </p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><b><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Pytanie 1. Czy w szkole zgodnie z rekomendacją władz miasta nieobowiązkowe lekcje religii odbywają się przed lekcjami obowiązkowymi lub po nich? </span></span></span></b></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Zgodnie z Konstytucją RP religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole (art. 53 ust. 4). Także na gruncie Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r.<a name="_ftnref2" title="" id="_ftnref2"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[2]</span></span></span></span></span></a>państwo, uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci oraz zasadę tolerancji, gwarantuje, że m.in. szkoły ponadpodstawowe organizują zgodnie z wolą zainteresowanych naukę religii w ramach planu zajęć szkolnych (art. 12 ust. 1). Dlatego nie ulega wątpliwości, że konstytucyjne prawo do nauczania religii (edukacji religijnej) oraz do korzystania z takiego nauczania są ściśle powiązane z wolnością sumienia i religii (art. 53 Konstytucji RP) oraz prawem rodziców do wychowania swoich dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami (art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 3 Konstytucji RP). Prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania dzieci zgodnie z ich własnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi gwarantuje Protokół nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzony w Paryżu 20 marca 1952 r.<a name="_ftnref3" title="" id="_ftnref3"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[3]</span></span></span></span></span></a>Warto podkreślić, iż Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku Wielkiej Izby z 29 czerwca 2007 r. w sprawie Folgerø i in. przeciwko Norwegii, skarga nr 15472/02, orzekł, iż „Artykuł 2 Protokołu nr 1 <b>nie pozwala na rozróżnianie pomiędzy nauczaniem religii a nauczaniem innych przedmiotów</b>”<a name="_ftnref4" title="" id="_ftnref4"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[4]</span></span></span></span></span></a>(podkr. własne). Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny, oddzielenie nauczania religii od nauczania pozostałych przedmiotów szkolnych narusza gwarantowaną zarówno w Konstytucji jak i aktach prawa międzynarodowego wolność sumienia i religii. Państwo przyjęło bowiem na siebie obowiązek realizacji prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi poglądami, w tym poglądami religijnymi oraz zapewnienia wolności sumienia i wyznania, zaś jakiekolwiek regulacje, które nakazywałyby lub zakazywałyby nauczania religii wbrew woli rodziców, nie odpowiadają standardom konstytucyjnym oraz standardom prawa międzynarodowego<a name="_ftnref5" title="" id="_ftnref5"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[5]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Zważywszy że nauczanie religii w szkołach jest ściśle związane z realizacją wolności religii, jego organizowanie musi odpowiadać konstytucyjnym zasadom dotyczącym korzystania z tej wolności (przede wszystkim art. 25 i 53 Konstytucji RP). Z art. 25 ust. 2 Konstytucji RP wynika, że władze publiczne, w tym władze szkolne, są zobowiązane do zapewnienia każdemu możliwości swobodnego wyrażania poglądów (także religijnych) w życiu publicznym, a więc także w szkole. W świetle tych regulacji władze publiczne mają obowiązek przyjąć rolę gwaranta możliwości ekspresji religijnej w przestrzeni publicznej. Za sprzeczne z zasadą bezstronności należy uznać podejmowanie przez władze publiczne – zarówno na etapie tworzenia, jak i stosowania prawa – jakichkolwiek rozstrzygnięć, których podstawę stanowiłby stosunek obywateli do religii lub innych przekonań światopoglądowych czy filozoficznych. Jednocześnie bezstronność władz publicznych w żadnym wypadku nie może oznaczać zaangażowania się ich w jakiekolwiek działania laicyzacyjne. Takie działania są wprost sprzeczne z zasadą bezstronności, ponieważ stanowią aktywne wsparcie określonej ideologii, a wręcz jej afirmowanie. W związku z powyższym, wywieranie przez władze m. st. Warszawy presji na dyrektorów szkół, by ci umieszczali lekcje religii w planie zajęć jedynie na pierwszych lub ostatnich godzinach lekcyjnych trzeba uznać za sprzeczne z zasadą bezstronności światopoglądowej władz publicznych. Trzeba także wskazać, że skoro korzystanie z lekcji religii stanowi immanentny element prawa do uzewnętrzniania swoich przekonań religijnych, jego ograniczenie może nastąpić tylko w drodze ustawy (art. 53 ust. 5 Konstytucji RP).</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty<a name="_ftnref6" title="" id="_ftnref6"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[6]</span></span></span></span></span></a>publiczne szkoły ponadpodstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, bądź samych uczniów, zaś po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie (art. 12 ust. 1). Jedocześnie szczegółowy sposób organizowania lekcji religii reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach<a name="_ftnref7" title="" id="_ftnref7"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[7]</span></span></span></span></span></a>. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe<a name="_ftnref8" title="" id="_ftnref8"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[8]</span></span></span></span></span></a>stanowi, że podstawowymi formami działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły są: obowiązkowe zajęcia edukacyjne; dodatkowe zajęcia edukacyjne; zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych; zajęcia prowadzone w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych; zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej; zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia uczniów, w szczególności w celu kształtowania ich aktywności i kreatywności oraz zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego (art. 109 ust. 1). Ponadto do form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły ustawodawca zaliczył lekcje religii kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej oraz lekcje języka oraz historii i kultury mniejszości narodowej i etnicznej. Zważywszy, że nauczanie religii spośród wszystkich form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły jako jedyne ma gwarancje konstytucyjne, nie może być traktowane w sposób gorszy niż inne formy działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły, w tym obowiązkowe zajęcia edukacyjne, np. poprzez „szczególną” ekspozycję w podziale godzin lekcyjnych, czyli umieszczenia ich jedynie na początku lub końcu dnia zajęć. Tezę tę potwierdzają unormowania dotyczące tworzenia harmonogramu pracy szkoły. Z punktu widzenia zasad umieszczania lekcji religii w szkolnym planie zajęć kluczowe znaczenie ma § 1 pkt 1a rozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992 r., zgodnie z którym w szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć. Gdyby prawodawca chciał wprowadzić „specjalne godziny” na lekcje religii, to by to zrobił, ale tego nie uczynił, świadomy, że Konstytucja nie zezwala na nierówne traktowanie lekcji religii. </span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Zarówno sformułowanie obowiązujących przepisów prawa oświatowego, jak również ich wykładnia dokonywana w świetle preambuły Prawa oświatowego stwierdzającej, że nauczanie i wychowanie ma respektować chrześcijański system wartości za podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki, w żaden sposób nie uprawniają do dyskryminacji lekcji religii w stosunku do innych przedmiotów bądź zajęć szkolnych, np. poprzez umieszczanie ich w planie zajęć jedynie na początku lub końcu zajęć danego dnia. W związku z tym określając podział godzin lekcyjnych trzeba wziąć pod uwagę zarówno uwarunkowania konstytucyjne dotyczące prowadzenia lekcji religii w szkołach publicznych, jak i wskazane powyżej normy prawa oświatowego. W procesie ustalania planu zajęć dydaktycznych trzeba uwzględniać ścisły związek uczestnictwa w lekcjach religii z korzystaniem z prawa do wolności sumienia i religii oraz prawem rodziców do wychowania dzieci w zgodzie ze swoimi przekonaniami, szczególnie w aspekcie religijnym i moralnym. Dlatego jakiekolwiek ograniczenia w tym względzie czy utrudnianie uczestnictwa w tego typu zajęciach stanowią pogwałcenie jednego z fundamentalnych praw człowieka. Ponadto takie działania władz szkolnych mogą stanowić naruszenie konstytucyjnej zasady bezstronności światopoglądowej władz publicznych. Wobec powyższego decydowanie o umieszczeniu lekcji religii na danej godzinie lekcyjnej na podstawie „wyznaniowego” charakteru tego przedmiotu jest sprzeczne z zasadą bezstronności światopoglądowej władz publicznych.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Konieczność równouprawnienia lekcji religii nakazuje umieszczanie tychże zajęć w rozkładzie lekcji na takich samych zasadach jak wszystkich innych przedmiotów szkolnych, zaś „uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek i w jakiejkolwiek formie” (§ 1 ust. 3 rozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992 r.). Za taką zaś dyskryminację należy uznać planowanie lekcji religii w podziale godzin ze względu na jej w dominującej mierze wyznaniowy charakter.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Nie sposób zgodzić się także z twierdzeniem, że umieszczanie lekcji religii na innych godzinach lekcyjnych niż pierwsze lub ostatnie jest sprzeczne z art. 53 ust. 7 Konstytucji<a name="_ftnref9" title="" id="_ftnref9"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[9]</span></span></span></span></span></a>. Przepis ten stwierdza, że nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Złożenie oświadczenia o udziale ucznia w lekcjach religii lub oświadczenia o wypisaniu się z lekcji religii jest całkowicie dobrowolne. Z tego względu nie może mieć zastosowania przepis, który zabrania „obowiązania przez organ władzy publicznej” do ujawnienia światopoglądu. Ponadto, decyzja o uczęszczaniu lub nie na lekcje religii może mieć różne motywacje, które nie muszą mieć światopoglądowego czy religijnego charakteru. Innymi słowy, z samego faktu uczestniczenia lub nieuczestniczenia w lekcjach religii nie można w sposób pewny wnioskować o światopoglądzie, przekonaniach religijnych lub wyznaniu ucznia czy jego rodziny. W związku z tym, że do ujawnienia w sposób pewny przekonań religijnych nie dochodzi w chwili dobrowolnego oświadczenia woli w zakresie uczestnictwa w lekcjach religii, tym bardziej nie można powiązać umiejscowienia tych zajęć w planie lekcji z obowiązaniem przez organ władzy publicznej do uzewnętrznienia swego światopoglądu. Należy także zaznaczyć, że nieuczestnictwo ucznia danej klasy w lekcji religii jest w takim samym stopniu zauważalne dla osób trzecich, niezależnie od tego, na której godzinie się ona odbywa. W konsekwencji art. 53 ust. 7 Konstytucji nie ma zastosowania do określania miejsca lekcji religii w tygodniowym planie zajęć.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"> </p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><b><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Pytanie 3. Czy w wypadku klas pierwszych szkoła poczekała na wyrażenie przez rodziców życzenia organizacji lekcji religii przed wstawieniem ich do planu zajęć? </span></span></span></b></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Nie jest prawdą, że rozporządzenie MEN z 14 kwietnia 1992 r. zezwala na organizację zajęć religii „dopiero” po wyrażeniu takiego życzenia przez rodziców. W § 1 ust. 1 tegoż rozporządzenia wskazuje się na obowiązek organizacji lekcji religii („organizuje się”) na życzenie rodziców bądź uczniów po osiągnięciu przez nich pełnoletności. Kolejny ustęp stanowi, że lekcje religii uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć. W związku z powyższym, szkoła nie musi czekać na wyrażenie życzenia organizacji zajęć z religii, by zaplanować te zajęcia w tygodniowym planie lekcji. Za taką konstatacją przemawiają także względy organizacyjne. Dyrektor szkoły ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych na podstawie arkusza organizacji szkoły (art. 110 ust. 1 i 4 Prawa oświatowego) zatwierdzanego przez organ prowadzący szkołę po zaopiniowaniu arkusza przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Arkusz organizacyjny zawiera m.in. informację o liczbie nauczycieli zatrudnionych w szkole oraz liczbie godzin dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych przewidzianych dla każdego z nich. Arkusz organizacyjny przekazywany jest do organu prowadzącego z reguły około połowy II semestru roku szkolnego i zatwierdzany do końca maja. Taka praktyka spowodowana jest m.in. tym, że nauczyciele zatrudnieni na czas nieokreślony, dla których zabraknie godzin dydaktycznych w kolejnym roku szkolnym, muszą otrzymać wypowiedzenie umowy o pracę do końca maja (tak aby zachować trzymiesięczny okres wypowiedzenia)<a name="_ftnref10" title="" id="_ftnref10"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[10]</span></span></span></span></span></a>. W przeciwnym wypadku, szkoła będzie zmuszona wypłacać wynagrodzenie nauczycielowi, który w rzeczywistości nie wykonuje pracy w wymiarze wynikającym z umowy o pracę. Z drugiej strony, zaplanowanie lekcji religii dopiero po rozpoczęciu nowego roku szkolnego może oznaczać konieczność zatrudnienia większej liczby katechetów, niż przewidywano wcześniej. Wiąże się to z obniżeniem poziomu kształcenia, ponieważ nagła sytuacja wymaga przyjęcia na wolne stanowisko kogokolwiek, a ponadto po rozpoczęciu roku szkolnego nauczyciela zatrudnia się wyłącznie na czas określony, co nie daje nauczycielowi gwarancji kontynuacji czy stabilizacji pracy<a name="_ftnref11" title="" id="_ftnref11"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[11]</span></span></span></span></span></a>. Powyżej wskazano jedynie wybrane skutki niezaplanowania lekcji religii w odpowiednim czasie, które istotnie utrudniają właściwą organizację pracy szkoły oraz mogą zwiększać koszt funkcjonowania placówki. W związku z powyższym praktykę umieszczania w planie zajęć lekcji religii w wymiarze odpowiadającym dotychczasowej statystyce otrzymywanych oświadczeń o uczęszczaniu uczniów na te lekcje należy uznać za uzasadnioną.  </span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"> </p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><b><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Pytanie 4. Czy w szkole umieszczane są w widocznych miejscach symbole religijne? Jeśli tak, to czy są umieszczane wyłącznie w miejscach, w których odbywają się zajęcia z religii? </span></span></span></b></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Zgodnie z art. 53 ust. 2 Konstytucji RP każdemu zapewnia się prawo do publicznego manifestowania swojej religii, a w myśl art. 53 ust. 5 wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób. W doktrynie prawa wyznaniowego przyjmuje się, że uzewnętrznianie religii obejmuje także ekspozycję symboli religijnych w przestrzeni publicznej<a name="_ftnref12" title="" id="_ftnref12"><sup><sup><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[12]</span></span></span></sup></sup></a>. Podnosi się również, że prawo do umieszczania materialnych symboli religijnych w budynkach publicznych jest konsekwencją zapisanej w art. 25 ust. 2 <i>in fine </i>Konstytucji RP swobody wyrażania poglądów religijnych w życiu publicznym, które obejmuje nie tylko przebieg uroczystości państwowych, ale dotyczy również szeroko rozumianego forum instytucji publicznych, w tym wystroju budynków publicznych, do których należy zaliczyć szkoły<a name="_ftnref13" title="" id="_ftnref13"><sup><sup><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[13]</span></span></span></sup></sup></a>. Należy także podkreślić, że prawo do umieszczenia krzyża w pomieszczeniach szkolnych <i>expressis verbis </i>gwarantuje § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. </span></span></span><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Powołany przepis nie ogranicza możliwości umieszczenia krzyża do niektórych tylko szkolnych pomieszczeń, lecz stanowi o dopuszczalności umieszczania krzyża w każdym pomieszczeniu szkolnym (zresztą nie mógłby tego ustanowić, gdyż wówczas byłoby to sprzeczne z Konstytucją).</span></span></span><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Ponadto, zarówno w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w składzie Wielkiej Izby stwierdził, że obligatoryjna obecność krzyża w szkole nie narusza przepisów Konwencji<a name="_ftnref14" title="" id="_ftnref14"><sup><sup><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[14]</span></span></span></sup></sup></a>, jak i w orzecznictwie sądów polskich jednoznacznie wskazuje się, że publiczna eskpozycja symboli religijnych nie stanowi naruszenia dóbr osobistych osób niebędących wyznawcami określonej religii ani nie może nikogo dyskryminować<a name="_ftnref15" title="" id="_ftnref15"><sup><sup><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[15]</span></span></span></sup></sup></a>.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"> </p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><b><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Pytanie 6. Czy uroczystościom, w których biorą udział uczniowie szkoły (apele na początek i koniec roku, apele okolicznościowe) towarzyszą elementy religijne?</span></span></span></b></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Szkoła, jako miejsce publiczne, jest przestrzenią, w której uprawniona jest ekspresja religijna, a na jej władzach, zgodnie z zasadą bezstronności, spoczywa obowiązek zapewnienia swobody jej organizowania. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 4a Prawa oświatowego szkoła publiczna musi realizować programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia ogólnego. Zgodnie z obowiązującą podstawową programową dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia<a name="_ftnref16" title="" id="_ftnref16"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[16]</span></span></span></span></span></a>uczeń, np. w ramach lekcji historii, musi zgłębiać zagadnienia z zakresu religii chrześcijańskiej. Jednak, co ważniejsze, podstawa programowa w zakresie kształcenia ogólnego na tym etapie nauczania przewiduje m.in. kształtowanie u uczniów postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu. Jak wynika z preambuły – będącej integralną, normatywną częścią obowiązującej Konstytucji<a name="_ftnref17" title="" id="_ftnref17"><sup><sup><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[17]</span></span></span></sup></sup></a>– kultura ta jest „zakorzeniona w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu”, a więc organizowanie przez szkołę akademii czy innych wydarzeń związanych ze świętami chrześcijańskimi jest wypełnianiem obowiązków wynikających nie tylko wprost z podstawy programowej, lecz również odpowiada podstawom aksjologicznym porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej. Warto w tym miejscu przypomnieć, iż zgodnie z art. 5 Konstytucji Rzeczpospolita Polska m.in. strzeże dziedzictwa narodowego. Nie sposób wypełnić tego ważnego, konstytucyjnego obowiązku abstrahując od podkreślania wagi i znaczenia chrześcijańskiego dziedzictwa Narodu w procesie edukacji publicznej.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Za szerokim dopuszczeniem ekspresji religijnej w szkole przemawia także § 12 wspomnianego rozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992 r., zgodnie z którym w szkole może być zawieszony krzyż, jak również organizowana przed i po zajęciach modlitwa. Skoro dozwolone są praktyki religijne, to tym bardziej zorganizowanie akademii z elementami religijnymi. </span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:22px"><span style="font-family:Calibri"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">Prawo oświatowe do celów oświaty zalicza m.in. wychowanie rozumiane jako wspieranie dziecka w rozwoju ku pełnej dojrzałości w sferze fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej, wzmacniane i uzupełniane przez działania z zakresu profilaktyki problemów dzieci i młodzieży (art. 1 pkt 3). Jednocześnie – zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – szkoła lub placówka publiczna ma umożliwiać uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej (art. 13 ust. 1). Komentatorzy podkreślają, że przepis ten kreuje dla szkoły obowiązek umożliwienia uczniom zachowania ich tożsamości m.in. w wymiarze religijnym<a name="_ftnref18" title="" id="_ftnref18"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[18]</span></span></span></span></span></a>. Ustawodawca nie stworzył wyczerpującego katalogu działań, które szkoła ma podejmować w tym obszarze, dlatego powinna ona wywiązywać się z tego obowiązku. Ponadto, Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził<a name="_ftnref19" title="" id="_ftnref19"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:17.1200008392334px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;">[19]</span></span></span></span></span></a>, że osoba, która deklaruje się, jako niewierząca, nie może oczekiwać, że nie będzie miała kontaktu z osobami wierzącymi, ich praktykami i symbolami religijnymi, bo byłoby to równoznaczne z ograniczeniem swobody sumienia osób wierzących.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify">Autor: Łukasz Bernaciński </p> <p style="margin:0cm 0cm 8pt; -webkit-text-stroke-width:0px; text-align:justify"> </p> <div style="text-align:start; -webkit-text-stroke-width:0px">  <div id="ftn19"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"> </p> </div> </div> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-zdjecie2.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-zdjecie2.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--analiza-prawna--field-zdjecie2.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2019-10/AdobeStock_243514447_0.jpeg?itok=Od9bzJ71" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> Wolność religii w szkole <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--analiza-prawna.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/analiza-prawna" hreflang="pl">analiza prawna</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/radna" hreflang="pl">radna</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/ankieta" hreflang="pl">ankieta</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-przypisy--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-przypisy.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-przypisy.html.twig * field--text-long.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div><hr align="left" size="1" width="33%" /><div id="ftn1"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn1" title="" id="_ftn1"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[1]</span></span></span></span></span></a>Pytania zadane w ankiecie (pisownia oryginalna): „1. Czy w Państwa szkole zgodnie z rekomendacją władz miasta nieobowiązkowe lekcje religii odbywają się przed lekcjami obowiązkowymi lub po nich? (Jeżeli zastosowali Państwo rozwiązania częściowe czyli np. część klas ma nieobowiązkowe zajęcia na początku lub na końcu lekcji a inne w środku planu, będę wdzięczna za informacje nt. proporcji i przyczyn takiego rozwiaząnia)</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri">2. Czy zwrócili się Państwo do przedstawiciela władz kościelnych o zmniejszenie liczby nieobowiązkowych zajęć z religii z dwóch godzin tygodniowo do jednej godziny tygodniowo? Jeśli tak, to z jakim skutkiem?</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri">3. Czy w wypadku klas pierwszych poczekali Państwo na wyrażenie przez rodziców życzenia organizacji nieobowiązkowych lekcji religii w szkole przed wstawieniem ich do planu zajęć? (Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej o warunkach i sposobie organizacji lekcji religii takie zajęcia organizuje się dopiero "na życzenie rodziców").</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri">4. Czy w Państwa placówce umieszczane są w widocznych miejscach symbole religijne? Jeśli tak, to czy są umieszczane wyłącznie w miejscach, w których odbywają się nieobowiązkowe zajęcia z religii? (Jeśli umieszczacie Państwo symbole religijne także w innych miejscach, będę wdzięczna za informację w jakich oraz o uzasadnienie tego działania.) </span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri">5. Czy w Państwa placówce odbywają się nieobowiązkowe zajęcia z etyki - jeśli tak to w jakich godzinach? Czy pomiędzy zajęciami obowiązkowymi a zajęciami z etyki są "okienka"? Jaka jest największa liczba "okienek", którą uczeń musi przeczekać, żeby wziąć udział w zajęcaich z etyki?</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri">6. Czy uroczystościom, w których biorą udział uczniowie Państwa placówki (apele na początek i  koniec roku, apele okolicznościowe) towarzyszą elementy religijne? Jeśli tak, to jakie?”, źródło: <a href="https://www.facebook.com/diduszkozyglewska/posts/406920006682100/" style="color:#954f72; text-decoration:underline">https://www.facebook.com/diduszkozyglewska/posts/406920006682100/</a>[dostęp: 8.10.2019] </span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn2"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn2" title="" id="_ftn2"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[2]</span></span></span></span></span></a>Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn3"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn3" title="" id="_ftn3"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[3]</span></span></span></span></span></a>Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 ze zm.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn4"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn4" title="" id="_ftn4"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[4]</span></span></span></span></span></a>Ang.: „<i>Article 2 of Protocol No. 1 does not permit a distinction to be drawn between religious instruction and other subjects” </i>– p. 84<i>.</i></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn5"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn5" title="" id="_ftn5"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[5]</span></span></span></span></span></a>Por. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 stycznia 1991 r., K 11/90; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2009 r., U 10/07.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn6"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn6" title="" id="_ftn6"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[6]</span></span></span></span></span></a>Dz. U. z 2019 r. poz. 1481.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn7"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn7" title="" id="_ftn7"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[7]</span></span></span></span></span></a>Dz. U. Nr 36, poz. 155 ze zm.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn8"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn8" title="" id="_ftn8"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[8]</span></span></span></span></span></a>Dz. U. z 2019 r. poz. 1148.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn9"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn9" title="" id="_ftn9"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[9]</span></span></span></span></span></a>Radna we wniosku błędnie oznaczyła jednostką redakcyjną myląc ustęp  z punktem – „art. 53 pkt. 7 konstytucji” (pis. oryg.).</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn10"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn10" title="" id="_ftn10"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[10]</span></span></span></span></span></a>Art. 27 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, Dz. U. z 2018 r. poz. 967.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn11"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn11" title="" id="_ftn11"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[11]</span></span></span></span></span></a>Art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn12"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn12" title="" id="_ftn12"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[12]</span></span></span></span></span></a>P. Stanisz, <i>Naczelne zasady instytucjonalne relacji państwo-kościół</i>, [w:] A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, <i>Prawo wyznaniowe, </i>Warszawa 2008, s. 74; J. Krukowski, <i>Konstytucyjna ochrona wolności sumienia i religii</i>, [w:] L. Garlicki, A. Szmyt (red.), <i>Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje</i>, Warszawa 2003, s. 163; L. Morawski, <i>Opinia w sprawie wniosku grupy posłów o wydanie zarządzenia nakazującego zdjęcie krzyża łacińskiego znajdującego się w Sali posiedzeń Sejmu RP</i>, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych” 2011, nr 4, s. 107–112.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn13"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn13" title="" id="_ftn13"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[13]</span></span></span></span></span></a>M. Olszówka, objaśnienia do art. 25 Konstytucji RP, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), <i>Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86, </i>Warszawa 2016, s. 668-669.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn14"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn14" title="" id="_ftn14"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[14]</span></span></span></span></span></a>Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 18 marca 2011 r. w sprawie<i>Lautsi p-ko Włochom</i>, nr skargi 30814/06; zob. też M. Kowalski, <i>Symbole religijne w przestrzeni publicznej – w poszukiwaniu standardów europejskich</i>, [w:] R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski, L. Kondratiewa-Bryzik (red.), <i>Prawne granice wolności sumienia i wyznania, </i>Lex 2012.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn15"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn15" title="" id="_ftn15"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[15]</span></span></span></span></span></a>Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2010 r., III SW 124/10, Lex nr 707759; wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 26 marca 2010 r., I C 28/10, Lex nr 1135961; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 października 1998 r., I ACa 612/98, Lex nr 37377; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 1990 r., I PRN 38/90, Lex nr 13181.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn16"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn16" title="" id="_ftn16"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[16]</span></span></span></span></span></a>Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia, Dz. U. z 2018 r. poz. 467.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn17"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn17" title="" id="_ftn17"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[17]</span></span></span></span></span></a>Por. B. Banaszek, <i>Wprowadzenie, </i>w: tenże, <i>Konstytucja RP. Komentarz, </i>Warszawa 2012, SIP Legalis, Nb. 2.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn18"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn18" title="" id="_ftn18"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[18]</span></span></span></span></span></a>J. Kokot, Objaśnienia do art. 13 ustawy o systemie oświaty, w: A. Balicki, M. Pyter, J. Kokot, Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, Legalis 2016, uwaga 1.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> <div id="ftn19"> <p class="MsoFootnoteText" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt; text-align:justify"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-family:-webkit-standard"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:Calibri"><a name="_ftn19" title="" id="_ftn19"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:10pt"><span style="line-height:14.266666412353516px"><span style="font-family:Calibri">[19]</span></span></span></span></span></a>Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013 r., sygn. akt II CSK 1/13.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> Thu, 17 Oct 2019 13:10:45 +0000 kacper.makowiecki 1473 at https://ordoiuris.pl Próba marginalizacji religii w szkole przez warszawską radną https://ordoiuris.pl/edukacja/proba-marginalizacji-religii-w-szkole-przez-warszawska-radna <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--aktualnosc.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> Próba marginalizacji religii w szkole przez warszawską radną <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--aktualnosc.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/138" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">kacper.makowiecki</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--aktualnosc.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>czw., 10/17/2019 - 14:59</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--aktualnosc.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <p class="text-align-justify"><strong>Warszawska radna przesłała do dyrektorów szkół ankietę, w której zwraca się o uwzględnienie rekomendacji umieszczania lekcji religii jedynie na początku lub końcu dnia zajęć lekcyjnych.  Wydanie takich wytycznych jest sprzeczne z obowiązującym prawem, Instytut Ordo Iuris przygotował analizę prawną przesłanej do szkół ankiety. </strong></p> <p class="text-align-justify"><a href="https://ordoiuris.pl/edukacja/analiza-prawna-dotyczaca-obecnosci-religii-w-szkole-komentarz-do-wniosku-radnej-m-st"><strong>PRZECZYTAJ ANALIZĘ </strong></a></p> <p class="text-align-justify">W połowie września radna m. st. Warszawy Agata Diduszko-Zyglewska rozesłała do dyrektorów warszawskich szkół w trybie dostępu do informacji publicznej ankietę, zawierającą sześć pytań dotyczących organizacji lekcji religii i etyki oraz form ekspresji religijnej w szkole. We wniosku przypomniała, że władze m. st. Warszawy zwróciły się do dyrektorów szkół z prośbą o uwzględnienie podczas tworzenia planu lekcji na kolejny rok szkolny ich rekomendacji dotyczących umieszczania lekcji religii i etyki jedynie na początku lub końcu dnia zajęć. </p> <p class="text-align-justify">Radna sugerowała także, że lekcje religii nie wymagają skupienia i przyswajania wiedzy naukowej, dlatego nie powinny odbywać się w porach sprzyjających nauce. Jej zdaniem umieszczanie lekcji religii w środku dnia rzekomo przyczynia się do niszczenia wspólnoty szkolnej „niepotrzebnymi podziałami religijnymi”. Radna wskazała również, że zwracała się już wcześniej do dyrektorów o usunięcie krzyży ze szkół, co motywowała rzekomym wymogiem neutralności religijnej szkół.</p> <p class="text-align-justify">Fakt wydania tych rekomendacji jest sprzeczny z prawem. Uzasadnianie wskazujące, że przesłane wytyczne są realizacją obowiązującego stanu prawnego mija się z prawdą. Radna m.in. powołuje się we wniosku na przepisy konstytucyjne niemające zastosowania do organizacji lekcji religii w szkole, używa pojęć nieznanych polskiemu systemowi prawnemu, lekceważąc jednocześnie ład konstytucyjny oraz faktycznie obowiązujące przepisy prawa oświatowego. Część dyrektorów zwróciła się do Instytutu Ordo Iuris z prośbą o pomoc w przygotowaniu odpowiedzi. Instytut udzielił dyrektorom stosownej pomocy prawnej. </p> <p>„Nauczanie religii jest jedną z form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły, która jednocześnie jako jedyna gwarantowana jest przez Konstytucję. Wobec tego nauczanie religii nie może być traktowane gorzej niż nauczanie innych przedmiotów szkolnych. Umieszczanie lekcji religii jedynie na początku lub końcu dnia zajęć stanowi niedopuszczalną dyskryminację zarówno samych zajęć jak również uczniów, którzy korzystając z wolności sumienia i religii oraz prawa do nauki, chcą w szkole pogłębiać swoją wiedzę religijną” - skomentował Łukasz Bernaciński z Centrum Analiz Ordo Iuris.</p> <p> </p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> Kategoria } <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--aktualnosc--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2019-10/AdobeStock_243514447.jpeg?itok=y46WUy5f" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-zrodlo-zdjecia--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--string.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div>AdobeStock </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--aktualnosc.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/religia" hreflang="pl">religia</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/ordo-iuris" hreflang="pl">Ordo Iuris</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/radna" hreflang="pl">radna</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/szkola" hreflang="pl">szkoła</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/ankieta" hreflang="pl">ankieta</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> Thu, 17 Oct 2019 12:59:53 +0000 kacper.makowiecki 1472 at https://ordoiuris.pl Warszawska radna nie zna prawa? Religijne odniesienia w szkole są zgodne z Konstytucją RP https://ordoiuris.pl/edukacja/warszawska-radna-nie-zna-prawa-religijne-odniesienia-w-szkole-sa-zgodne-z-konstytucja-rp <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--aktualnosc.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> Warszawska radna nie zna prawa? Religijne odniesienia w szkole są zgodne z Konstytucją RP <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--aktualnosc.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/127" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">filip.bator</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--aktualnosc.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>wt., 06/25/2019 - 15:32</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--aktualnosc.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <p style="text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b>Szkolna gazetka na temat Wielkanocy była prawdopodobnie przyczyną zapytania przez warszawską radną Agatę Diduszko-Zyglewską dyrektora jednej ze szkół podstawowych o przestrzeganie „zasady neutralności religijnej publicznej jednostki edukacyjnej”. Tymczasem konstytucyjna zasada bezstronności nie wyklucza religijnych odniesień w szkołach. Dyrektor placówki zwrócił się o pomoc w tej sprawie do Instytutu Ordo Iuris, który przygotował analizę wykazującą bezzasadność postulatów radnej Diduszko-Zyglewskiej.</b></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><a href="https://ordoiuris.pl/edukacja/analiza-prawna-dotyczaca-rzekomego-obowiazku-przestrzegania-przez-szkole-zasady"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b>PRZECZYTAJ ANALIZĘ</b></span></span></span></a></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Do dyrektora Szkoły Podstawowej nr 11 w Warszawie wpłynęło zapytanie od radnej Agaty Diduszko-Zyglewskiej, przewodniczącej Komisji Kultury i Promocji Miasta Rady Warszawy, o to, czy szkoła przestrzega „zasady neutralności religijnej publicznej jednostki edukacyjnej”. Prawdopodobnie powodem interpelacji radnej była znajdująca się na szkolnym korytarzu gazetka poświęcona Wielkanocy. Dyrektor zwrócił się do Instytutu Ordo Iuris o pomoc, czego owocem jest przygotowana przez ekspertów analiza.</span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Zasady wspomnianej przez radną Diduszko-Zyglewską, ani innej, zbliżonej treściowo, nie zawiera żaden przepis polskiego prawa. Co więcej, zasada ta stoi w sprzeczności z obowiązującym w Polsce porządkiem prawnym. Prawo oświatowe jednoznacznie zobowiązuje szkoły do respektowania chrześcijańskiego systemu wartości oraz rozwijania wśród uczniów poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego. Z kolei Konstytucja RP przypomina, że polska kultura jest zakorzeniona w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu. Obowiązkiem szkoły jest zatem uczyć o polskiej kulturze, a nie ją redefiniować.<b> </b>Ponadto, przepisy prawa oświatowego zobowiązują szkołę, aby umożliwiała uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej i religijnej. Jednym ze sposobów realizacji tego obowiązku jest informowanie o zwyczajach, tradycjach i znaczeniu Świąt Wielkanocnych.</span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Zwolennicy tzw. świeckiej szkoły bardzo często powołują się na zasadę „neutralności światopoglądowej” państwa, która rzekomo miałaby być zapisana w art. 25 ust. 2 Konstytucji. Tymczasem przepis ten brzmi: „Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym”. W tym kontekście „bezstronność” oznacza jednak coś zupełnie innego niż „neutralność” i nie przypadkiem w trakcie prac legislacyjnych nad projektem konstytucji w Zgromadzeniu Narodowym nastąpiła zamiana tych słów. Bardzo trafnie te różnicę uchwycił Sąd Apelacyjny w Szczecinie, który w jednym z wyroków stwierdził, że bezstronność światopoglądowa oznacza „życzliwe zainteresowanie” i „życzliwe podejście” do religijności. Rozwinięciem tej konstytucyjnej zasady są m.in. przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej potwierdzające, że w szkole może znajdować się krzyż, jak i może być odmawiana modlitwa. </span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">„Trzeba wyraźnie podkreślić, że Konstytucja RP oraz przepisy prawa oświatowego nie tylko nie zakazują obecności symboli religijnych ani nie rugują religijności z przestrzeni szkolnej, lecz potwierdzają, że szkoła jest miejscem otwartym na ekspresję religijną uczniów oraz zobowiązują do edukacji o polskiej kulturze zakorzenionej w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu. Świeckość szkoły była standardem w PRL, ale Trybunał Konstytucyjny orzekł w 1991 r., że jest sprzeczna z zasadą demokratycznego państwa prawnego, która nadal obowiązuje. Dlatego werdykt Trybunału pozostaje aktualny do dziś” – tłumaczy dr Marcin Olszówka, ekspert Instytut Ordo Iuris.</span></span></span></p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> Kategoria } <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--aktualnosc--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2019-06/AdobeStock_3386882.jpeg?itok=z0fLdR7j" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-zrodlo-zdjecia--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--string.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div>Adobe Stock</div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--aktualnosc.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/ordo-iuris" hreflang="pl">Ordo Iuris</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/religia" hreflang="pl">religia</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/radna" hreflang="pl">radna</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/szkola" hreflang="pl">szkoła</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/analiza" hreflang="pl">analiza</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/swieckosc" hreflang="pl">świeckość</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/neutralnosc" hreflang="pl">neutralność</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/bezstronnosc" hreflang="pl">bezstronność</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> Tue, 25 Jun 2019 13:32:27 +0000 filip.bator 1341 at https://ordoiuris.pl