Dlaczego Ordo Iuris?

Uważny obserwator bez trudu dostrzeże radykalizm, z jakim podejmuje się dziś krytykę istniejącego ładu społecznego. Nie służy ona jednak jego oczyszczeniu, lecz stanowi atak na jego fundamenty, również te, które wyraźnie poświadcza i afirmuje Konstytucja RP. Dzieje się to często przy bierności instytucji, które ładu społecznego winny bronić w pierwszej kolejności. Głos upominającego się o jego poszanowanie społeczeństwa obywatelskiego jest często de facto ignorowany przez władzę, w przeciwieństwie do natarczywych postulatów wąskich środowisk, kwestionujących ten ład. Niezwykle aktualne okazują się słowa Marka Safjana, który już dawno przestrzegał przed wiarą w samoczynną siłę sprawczą samych sformułowań konstytucji. Często ich obowiązywanie może tworzyć raczej złudzenie stabilności niż realną gwarancję dla ładu społecznego.

Dlatego uznaliśmy, że istnieje nagląca potrzeba aktywnego zaangażowania się prawników w obronę ładu konstytucyjnego i jego aksjologicznej tożsamości poświadczonej w preambule do Konstytucji. Stąd też działania nasze inspiruje wzgląd na ład prawny – ordo iuris.

Prawo jest rzeczywistością zbyt złożoną, by można je było adekwatnie ująć jedynie jako zbiór przepisów lub poprzez samo tylko przywołanie powagi prawa naturalnego. Zaangażowanie prawnika musi uwzględniać ten złożony charakter rzeczywistości normatywnej, wraz z kontekstem, jaki tworzy praktyka obrotu, pozaprawne systemy normatywne i szerzej – cała kultura. Prawo jest bowiem szczególną jej postacią. Troska o ład prawny musi zatem uwzględniać jego kulturową tożsamość i dlatego Ordo Iuris to Instytut na rzecz Kultury Prawnej.

Uwzględniając kulturową złożoność rzeczywistości prawnej chcemy, by Ordo Iuris harmonijnie spajał różne aspekty zaangażowania na rzecz ładu w życiu społecznym i w obrocie prawnym. Dlatego łączymy aktywność akademicką i ekspercką z zaangażowaniem procesowym oraz formacją młodych prawników. Za równie istotne uznajemy jednak dotarcie do społeczeństwa z rzetelną i miarodajną informacją o przemianach zachodzących we współczesnej kulturze prawnej. Wymaga to od nas posługiwania się zróżnicowanymi formami przekazu, zawsze jednak staramy się czynić wszystko na możliwie najwyższym poziomie i mamy powody, by wierzyć, że wysiłek ten nie jest daremny.

Do celów statutowych Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris należy prowadzenie badań nad kulturą prawną, w tym prowadzenie i wspieranie badań naukowych oraz ich popularyzacja poprzez organizację prelekcji, sympozjów, spotkań dyskusyjnych i konferencji. Jedną z form zaangażowania Instytutu w postępowania toczące się przed organami władzy państwowej jest występowanie ze stanowiskiem amici curiae. Zarówno Sąd Najwyższy (np. w sprawie III CSK 307/13), jak i Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu (w sprawie Wunderlich przeciwko Niemcom, nr 18925/15; Annen przeciwko Niemcom, nr 70693/11; Rabczewska przeciwko Polsce, nr 8257/13; Mortier przeciwko Belgii, nr 78017/17), akceptowały stanowiska prawne Instytutu, jako głos organizacji społecznej, istotny dla rozstrzygania o prawach i wolnościach obywatelskich. Opinię amici curiae Instytut przedstawiał również sądom konstytucyjnym innych państw, np. Trybunałowi Konstytucyjnemu Chorwacji (sprawa nr U-I-60/1991). Instytut Ordo Iuris posiada także status konsultacyjny przy Radzie Gospodarczej i Społecznej Organizacji Narodów Zjednoczonych (ECOSOC), przyznany na podstawie art. 71 Karty Narodów Zjednoczonych. Instytut przekazał także swoje opinie Komisji Weneckiej, Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, Komisarzowi ds. Praw Człowieka, Komisji Spraw Politycznych i Demokracji PACE, Radzie Praw Człowieka ONZ. Nasza fundacja jest akredytowana przy Parlamencie Europejskim (zarejestrowana pod numerem 206499215012-94), aktywnie uczestnicząc w procesie podejmowania decyzji ustawowych. Ponadto Instytut Ordo Iuris ma status konsultacyjny ECOSOC przy ONZ.

W pełni świadomy faktu marginalizacji społecznej i dyskryminacji określonych grup społecznych, Instytut Ordo Iuris podejmuje swą statutową działalność w celu promocji dorobku polskiego prawa konstytucyjnego przez działania między innymi na rzecz ochrony wartości konstytucyjnych oraz wolności człowieka, w szczególności wolności religii i przywiązania od polskiego dziedzictwa narodowego, a także polskiej kultury prawnej (§ 7 pkt 7 Statutu Fundacji Instytut na rzecz kultury prawnej Ordo Iuris).