aborcja

Z okazji 2. rocznicy wyroku Trybunału Konstytucyjnego, aktywiści z „Aborcyjnego Dream Teamu” poinformowali na swoim Facebooku, że w ciągu ostatnich dwóch lat pomogli w dokonaniu 78 tysięcy nielegalnych aborcji. Nawet jeżeli to przesadzone dane, to samo obwieszczenie takiej skali aborcyjnej rzezi niewiniątek jest porażające.

22 października obchodziliśmy drugą rocznicę przełomowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który potwierdził, że nienarodzone dzieci z podejrzeniem zespołu Downa lub niepełnosprawnością mają dokładnie takie samo prawo do życia jak ich rówieśnicy. W polskich szpitalach zakończyła się tym samym epoka barbarzyńskiej selekcji nienarodzonych, do której dochodziło przez lata w świetle prawa.

Aborcjoniści dalej łamią prawo

Jednak nie wszystkie bezbronne i niewinne dzieci mogą się dziś czuć bezpiecznie. Z okazji 2. rocznicy wyroku TK, aktywiści z „Aborcyjnego Dream Teamu” poinformowali na swoim Facebooku, że w ciągu ostatnich dwóch lat pomogli w dokonaniu 78 tysięcy nielegalnych aborcji. Nawet jeżeli to przesadzone dane, to samo obwieszczenie takiej skali aborcyjnej rzezi niewiniątek jest porażające.

Tak długo jak polska prokuratura i sądy będą biernie przyglądać się tej bezczelnej kpinie z obowiązującego prawa, tak długo prawnicy Ordo Iuris muszą brać na siebie ciężar walki o sprawiedliwość i życie najmłodszych Polaków. Do Prokuratury Krajowej trafiło nasze obszerne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez osoby działające w ramach „Aborcyjnego Dream Teamu” i administratorów innych stron internetowych, które umożliwiają nabycie śmiercionośnych pigułek aborcyjnych. Doręczyliśmy także Ministrowi Sprawiedliwości i Prokuratorowi Generalnemu nasz poradnik na temat prawnych i proceduralnych uwarunkowań ścigania przestępstw aborcyjnych, który zbiera coraz lepsze opinie wśród prokuratorów. Do organów ścigania kierujemy też szereg zawiadomień w oparciu o konkretne aborcyjne świadectwa, opublikowane na stronie internetowej „Aborcyjnego Dream Teamu”.

Walka na salach sądowych

Nadzieję na przełom w ściganiu aborcjonistów daje nam toczący się proces aborcyjnej aktywistki Justyny W., oskarżonej w związku z procederem dostarczania pigułek poronnych. Kobieta w wywiadzie udzielonym po ostatniej rozprawie „Polityce” powiedziała, że sama obecność prawników Ordo Iuris na sali rozpraw jest jak dla niej jak wyrok.

Zareagowaliśmy też pogłębioną ekspertyzą na wstrząsający apel Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, która zachęcała polskich psychiatrów – pod pretekstem ochrony zdrowia psychicznego kobiety – do oferowania aborcji matkom, które spodziewają się narodzin chorych dzieci. Wcześniej rozesłaliśmy do polskich szpitali memorandum, na podstawie którego jedna z placówek odmówiła wykonania aborcji w takich okolicznościach, oficjalnie powołując się na treść naszego pisma.

Nadal konsekwentnie bronimy wolności słowa obrońców życia. Na początku października Sąd Najwyższy po raz trzeci potwierdził, że działacze pro-life mają prawo mówić publicznie o tym, czym naprawdę jest aborcja. W sierpniu zapobiegliśmy delegalizacji największej polskiej organizacji pro-life Fundacji Pro – Prawo do życia.

Pomoc dla matek i dzieci

Ale naszym obowiązkiem jako społeczeństwa jest nie tylko obrona życia bezbronnych i niewinnych dzieci nienarodzonych, ale też pomoc rodzinom, które – pomimo wszechobecnej propagandy aborcjonistów – podejmą się wychowania chorego lub niepełnosprawnego dziecka. Dlatego prawnicy Ordo Iuris pracują obecnie nad publikacją, poświęconą rodzajom pomocy dla matek i ich dzieci. Przeanalizujemy w niej obowiązujące rozwiązania prawne, omówimy działalność organizacji pozarządowych oraz przedstawimy propozycje zmian, usprawniających system wsparcia dla mam w najtrudniejszych sytuacjach życiowych.

Św. Jan Paweł II powiedział podczas jednej z pielgrzymek do Polski, że „naród, który zabija własne dzieci, jest narodem bez przyszłości”. Dlatego nieustannie podejmujemy działania afirmujące cywilizację życia, broniąc prawa dzieci nienarodzonych do przyjścia na świat. Wierzę, że w tych działaniach jesteśmy w stanie pokonać cywilizację śmierci, przed którą przestrzegał Karol Wojtyła.

Adw. Jerzy Kwasniewski – prezes Ordo Iuris

Na arenie międzynarodowej trwają wysiłki mające na celu wdrożenie globalnego zarządzania zdrowiem. Służą temu m.in. prace nad tzw. traktatem antypandemicznym WHO. Był to jeden z tematów omawianych podczas zorganizowanego w Berlinie Światowego Szczytu Zdrowia. W trakcie wydarzenia duży nacisk położono także na kwestie związane z „prawami reprodukcyjnymi i seksualnymi”.

Jak globalnie zarządzać zdrowiem?

Celem szczytu było zgromadzenie liderów w dziedzinie zdrowia na świecie i prywatnych interesariuszy z różnych sektorów, aby omówić wyzwania związane z przyszłymi zagrożeniami dla zdrowia i znaleźć rozwiązania celem poprawy zdrowia na świecie. Światowy Szczyt Zdrowia 2022 jest pierwszym szczytem organizowanym wspólnie ze Światową Organizacją Zdrowia, pod patronatem kanclerza Olafa Scholza i prezydenta Republiki Francuskiej Emmanuela Macrona. Jak stwierdzono w komunikatach powitalnych obu przywódców politycznych, głównym celem Szczytu była refleksja nad współzależnością zmiany klimatu, systemów żywnościowych, transformacji cyfrowej, pokoju i globalnego zdrowia. Wskazywano również na potrzebę uznania zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska za fundamentalnie powiązane oraz, co szczególnie podkreśliła Francja, dalsze wspieranie dostępu do opieki i usług zdrowotnych, w tym kompleksowego zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw kobiet i dziewcząt.

Instytut Ordo Iuris był zaangażowany w śledzenie i udział w panelach dotyczących praw seksualnych i reprodukcyjnych, finansowania i wzmacniania systemów opieki zdrowotnej, gotowości i reagowania na pandemie, globalnej komunikacji zdrowotnej oraz transformacji cyfrowej dla zdrowia. W każdym z tych paneli politycy, przedstawiciele głównych fundatorów (np. międzynarodowych instytucji finansowych, globalnych interesariuszy, filantropów) oraz członkowie Światowej Organizacji Zdrowia omawiali priorytety i podejście, które należy przyjąć, aby sprostać wyzwaniom zdrowotnym. Równość, solidarność, przywództwo i zrównoważony rozwój to tylko niektóre z kluczowych słów, które zdominowały dyskusje prowadzone w Berlinie w celu wzmocnienia globalnych systemów opieki zdrowotnej.

Agenda proaborcyjna i genderowa

Podkreślano, że głównym celem jest stworzenie skutecznego systemu współpracy i solidarności w zakresie zdrowia między państwami w celu wzmocnienia wiedzy naukowej i przeciwdziałania zagrożeniom chorobowym. Natomiast głównymi tematami forum były transformacja cyfrowa dla zdrowia, centralna rola ponadnarodowych organów i agencji, wraz z zaangażowaniem globalnych podmiotów prywatnych w świadczenie usług w zakresie zdrowia publicznego. Co więcej, zdaniem uczestników, idea centralizacji zarządzania, która wyłoniła się ze szczytu, nie powinna istnieć tylko politycznie pomiędzy władzami globalnymi i krajowymi, ale w konsekwencji również wzmacniać rolę gigantów cyfrowych i dużych darczyńców. Kwestie wciąż budzące dyskusje w wielu krajach, jak masowe szczepienia czy dostęp do antykoncepcji i aborcji, nie tyle były przedmiotem dyskusji, co raczej punktami wyjścia do rozmowy o tym, jak wdrożyć w skali globalnej dostęp do tego rodzaju usług, które powinny być powszechnie gwarantowane w ramach zdrowia publicznego.

Skupiając się na zagadnieniu tzw. praw seksualnych i reprodukcyjnych (SRHR), prelegenci biorący udział w dyskusji wskazywali na konieczność włączenia kompleksowych usług SRHR do Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego. Natalia Kamen, dyrektor wykonawczy Funduszu Ludnościowego ONZ, zwróciła uwagę, że opublikowany przez jej agencję raport State of World Population pokazuje, że połowa ciąż na świecie jest nieplanowana i niechciana, wskazując na „wybór kobiet" jako rozwiązanie tego „problemu”. Z drugiej strony, Bärbel Kofler, sekretarz stanu w Federalnym Ministerstwie Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Niemiec, wyjaśniła, że działania Niemiec w zakresie włączenia SRHR do systemu usług zdrowotnych prowadzone są na dwóch płaszczyznach: z jednej strony polegają na wzmacnianiu umów z krajami, które potrzebują wsparcia finansowego do realizacji tego planu, a z drugiej na finansowaniu funduszy wielostronnych, takich jak organizacje typu Planned Parenthood. Podczas debaty podkreślono także, że powszechny dostęp do zdrowia oraz praw „seksualnych i reprodukcyjnych” jest kluczowym elementem realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Ograniczony dostęp do takich usług, spowodowany kilkoma czynnikami, w tym religijnymi i kulturowymi konstrukcjami związanymi ze stosowaniem środków antykoncepcyjnych, nierównością płci, brakiem przystępności cenowej i innymi barierami to, zdaniem uczestników szczytu, nowe przeszkody, z którymi należy się zmierzyć, aby odpowiedzieć na pilną potrzebę inwestowania w sposób sprawiedliwy i zrównoważony w zdrowie i dobrobyt, zgodnie z przedstawioną globalną wizją.

Deklarowany cel – walka z pandemią

Jeśli chodzi o globalne zobowiązanie do wzmocnienia i finansowania systemów opieki zdrowotnej w kontekście odpowiedzi na Covid-19, sesja Światowego Szczytu Zdrowia poświęcona temu tematowi mocno podkreśliła rolę, jaką odgrywają podmioty publiczno-prywatne (takie jak Gavi Vaccine Alliance) we wspieraniu podstawowej opieki zdrowotnej, otrzymywaniu finansowania od instytucji publicznych i dystrybucji masowych szczepionek. Kluczową rolę takich podmiotów opisywano jako rolę przywódczą dla przyszłości polityki zdrowotnej i kluczowy element kontroli epidemii, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Nie zastanawiano się jednak nad wpływem, jaki na te organizacje wywierają finansujące je podmioty prywatne,. Mowa o  m.in. o Bill and Melinda Gates Fundation (która zobowiązała się do przekazania 750 mln dolarów na utworzenie Gavi w 1999 roku) czy Rockefeller Foundation. Kwestie niezależności i przejrzystości zaangażowania dużych prywatnych finansistów w zarządzanie zdrowiem publicznym nie zostały poruszone w późniejszych debatach, w których potwierdzono natomiast chęć zagwarantowania tym podmiotom pola do działania w zakresie wspierania dostępu do usług zdrowotnych w porozumieniu z krajowymi instytucjami publicznymi. Powinniśmy pamiętać, że organizacje te będą mieć bezpośredni wpływ na prawa i wolności jednostek.

Podczas debaty pomiędzy członkami dwunastu różnych parlamentów a wicedyrektorem Światowej Organizacji Zdrowia podkreślono potrzebę współpracy w celu podpisania prawnie wiążącego traktatu antypandemicznego.. Warto wspomnieć, że Mariam Jashi, była członkini gruzińskiego parlamentu, poruszyła kwestie związane z polityczną manipulacją pandemią, którą można było zaobserwować w wielu przypadkach. W debacie nie odniesiono się jednak do licznych obaw państw i społeczeństwa obywatelskiego, dotyczących ryzyka centralizacji władzy wokół WHO i związanego z tym przekazywania kompetencji przez państwa narodowe organom ponadnarodowym. W rzeczywistości WHO została jednogłośnie przedstawiona jako główny organ koordynujący w dziedzinie zdrowia międzynarodowego. Przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel stwierdził w swoim wystąpieniu, że: „WHO znajduje się w sercu naszego systemu prawa międzynarodowego, jest organem kierującym i koordynującym działania w zakresie globalnych wyzwań zdrowotnych. Unia Europejska jest zdecydowana odegrać wiodącą rolę w integracyjnym procesie wzmacniania WHO, zwłaszcza w zakresie gotowości i reagowania na sytuacje kryzysowe w dziedzinie zdrowia, dlatego też przedstawiliśmy koncepcję międzynarodowego traktatu w sprawie pandemii". Zwrócono również uwagę na konieczność uwzględnienia praw człowieka i równości płci przy opracowywaniu traktatu.

Dążenie do wzmocnienia pozycji WHO

Podsumowując, choć w kilku sesjach Światowego Szczytu Zdrowia zastanawiano się nad znaczeniem wzmacniania narodowych systemów zdrowotnych oraz zwiększania możliwości i narzędzi społeczności lokalnych, główne dyskusje koncentrowały się na idei wzmacniania globalnej współpracy w dziedzinie zdrowia. Zdaniem panelistów, współpraca ta, choć uwzględnia społeczności lokalne i parlamenty narodowe, powinna być uznawana za bardziej skuteczną wtedy, gdy na poziomie globalnym jest prowadzona przez WHO. W dyskusji nad wdrażaniem i wspieraniem polityki zdrowotnej państw członkowskich WHO stwierdzono, że planuje się wzmocnić rolę podmiotów prywatnych i dużych fundatorów, takich jak Bill and Melinda Gates Fundation. Jednocześnie, nie podnoszono jednak wątpliwości co do promowania dostępu do aborcji i antykoncepcji dla kobiet i nastolatek. Wybrzmiała natomiast potrzeba włączenia SRHR (w ramach których, w dokumentach przygotowanych przez WHO, wskazuje się prawo do aborcji) do Powszechnego Systemu Opieki Zdrowotnej, mimo że w wielu krajach kwestia dostępu do aborcji jest nadal dyskutowana i ograniczona.

Model polityki zdrowotnej proponowany podczas Szczytu sprowadza się zatem do przekazania większej ilości kompetencji WHO, począwszy od świadczenia usług (takich jak szczepienia) do studiów naukowych i badań, od instytucji krajowych do międzynarodowych, gdzie finansowanie ze strony państw członkowskich konkuruje z finansowaniem ze strony prywatnych organizacji filantropijnych, które jasno wyraziły swoje zaangażowanie m.in. w promowanie aborcji jako jednego z „praw reprodukcyjnych i seksualnych”.

Veronica Turetta – analityk Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris

W związku ze zbliżającą się rocznicą wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. w sprawie aborcji, który w znacznym stopniu podniósł standard ochrony życia w Polsce, warto przypomnieć treść tego orzeczenia. Celem tego komentarza nie jest jednak ponowne przywoływanie argumentacji Trybunału w zakresie podstaw prawnej ochrony życia człowieka w fazie prenatalnej, lecz odwołanie się do istotnych kwestii, które sąd konstytucyjny zawarł w końcowej części wyroku. Realizacją postulowanych przez TK zmian niewątpliwie mogłaby być zmiana w ustawie o planowaniu rodziny, dobitniej podkreślająca konieczność ochrony życia nienarodzonych dzieci.

Prawo chroni życie

Orzekając ponownie w kwestii prawnej ochrony życia człowieka w okresie rozwoju prenatalnego, Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie odwoływał się do orzeczenia w sprawie K 26/96, zapadłego w 1997 r. i będącego jednocześnie pierwszym orzeczeniem TK odnoszącym się do statusu prawnego nienarodzonej istoty ludzkiej. Zarówno w wyroku z 2020 r. (sygn. K 1/20), jak i tym z 1997 r., sąd konstytucyjny jednoznacznie stwierdził, że w polskim porządku prawnym życie ludzkie podlega ochronie od początku (tj. od poczęcia) do naturalnej śmierci. Wynika to z godności każdego człowieka, która jest przyrodzona, niezbywalna i ma charakter ponadpozytywny, co oznacza, że przysługuje człowiekowi wyłącznie na tej podstawie, że jest człowiekiem. Jest ona także niezależna od woli ustawodawcy, a wręcz uprzednia względem wszelkich działań legislacyjnych („godność jest punktem odniesienia dla całego konstytucyjnego systemu wartości i leży u podstaw całego porządku prawnego” – pkt 107 wyroku z 22 października 2020, w którym odwołano się do szeregu wcześniejszych rozstrzygnięć TK).

Zasada poszanowania ludzkiej godności i uznanie wynikającego z niej prawa do życia znalazły wyraz w treści art. 30 i 38 Konstytucji RP, które wyraźnie nakładają na władze publiczne (w tym władzę ustawodawczą) obowiązek ochrony tych wartości konstytucyjnych. W praktyce oznacza to, że na ustawodawcy spoczywa obowiązek ustanawiania takich przepisów prawnych, które wymaganą ochronę życia będą gwarantowały.  

Postulat dostosowania prawa

W końcowej części wyroku z 2020 r. Trybunał Konstytucyjny poczynił dwa wskazania adresowane do ustawodawcy zwykłego – mianowicie:

1. potrzebę „dostosowania art. 4a u.p.r. [ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży – przyp. KG] do stanu prawnego, który powstał w konsekwencji orzeczeń zapadłych w niniejszej sprawie, jak i o sygn. K 26/96” (pkt 181) oraz
2. potrzebę ujednolicenia niespójnej terminologii ustawowej odnoszącej się do poczętej istoty ludzkiej (pkt 182).

TK zwrócił tu uwagę na konieczność dostosowania treści art. 4a ustawy o planowaniu rodzinydo rozstrzygnięć Trybunału dotyczących ust. 1 pkt 2 i 4 tego przepisu i derogacji (uchylenia) tych części, które uznał za niezgodne z Konstytucją. Zasadniczo zmiany te nastąpiły, bowiem wspomniane pkt 2 i 4 zostały uchylone, a dokonanie aborcji na podstawie przesłanek w nich wskazanych, aktualnie wiąże się z odpowiedzialnością karną.

Zasygnalizowana konieczność dostosowania prawa do rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego może być jednak rozpatrywana w szerszym kontekście – postulatu wprowadzenia zmian wustawie o planowaniu rodziny, które odzwierciedlałyby podstawowe ustalenia Trybunału płynące z szeregu orzeczeń wydawanych od 1997 r., a więc jednoznacznego uznania człowieczeństwa i godności poczętej istoty ludzkiej oraz wymóg zapewnienia prawnej ochrony życia takiej jednostki. Warto zauważyć, że w tym zakresie polski ustawodawca mógłby powrócić do tego, co sam ustanowił przed 29 laty – tj. do pierwotnego brzmienia art. 1 ustawy o planowaniu rodzinyz 1993 r. Przypomnijmy, że w swojej początkowej wersji ustawa ta w art. 1 stanowiła, że „Każda istota ludzka ma od chwili poczęcia przyrodzone prawo do życia” (ust. 1) oraz że „Życie i zdrowie dziecka od chwili jego poczęcia pozostają pod ochroną prawa” (ust. 2). Wydaje się, że jednoznacznie wyrażony pogląd, iż człowiek „staje się” w momencie poczęcia i od tego momentu przysługuje mu prawo do życia oraz prawo do ochrony tej podstawowej wartości, mogłyby przyczynić się do zakończenia toczącego się obecnie a bezprzedmiotowego sporu, sprowadzającego się w istocie do pytania, czy człowiek jest człowiekiem.

Zarodek, embrion, płód – czyli dziecko

Kwestionowanie podmiotowości dziecka nienarodzonego stanowi podstawowy element strategii ograniczania prawnej ochrony jego życia. Jest to tendencja, którą można zaobserwować nie tylko w Polsce, ale globalnie – wszędzie tam, gdzie aktywnie działają środowiska proaborcyjne. Jednym ze sposób podważania podmiotowości jest uporczywe unikanie słowa „dziecko” i zastępowanie go medycznymi terminami, jak „zarodek” czy „płód”. Nadużywane tego rodzaju terminów ma na celu stałe oszukiwanie społeczeństwa, że embrion czy płód to nie dziecko. W rzeczywistości pojęcia ta służą jedynie określaniu następujących po sobie faz rozwoju prenatalnego człowieka (czyli dziecka) jak słusznie zauważył polski ustawodawca w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka – „W rozumieniu ustawy dzieckiem jest każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności”. Problem w tym, że również ustawa o planowaniu rodzinyposługuje się określeniem „płód”, które zresztą obejmuje jedynie część życia człowieka przed narodzeniem (od ok 9. tygodnia od zapłodnienia). Z kolei w ustawie z 6 czerwca 1997 r. kodeks karny znajdziemy już termin „dziecko poczęte” (np. art. 152 §3), co należy uznać za określenie zdecydowanie bardziej precyzyjne (obejmujące cały okres rozwoju do narodzin) i lepiej nawiązujące do aksjologii Konstytucji RP uwypuklonej w licznych wyrokach Trybunału Konstytucyjnego.

Warto odnotować, że TK – dostrzegając niespójność pojęć stosowanych w polskim prawie – w wyroku z 2020 r. wyraził postulat ujednolicenia terminologii w sposób podkreślający „podmiotowość prawną dziecka w prenatalnym okresie życia”. W tym celu – stwierdził Trybunał - ustawodawca powinien „wykorzystywać, w miarę możliwości, pojęcia odnoszące się do relacji między ludźmi, tj. relacji bycia dzieckiem i relacji być matką” (pkt 182). Także z tego powodu warto rozważyć powrót do wspomnianego pierwotnego brzmienia art. 1ustawy o planowaniu rodziny, w którym ustawodawca nie starał się unikać najwłaściwszegow tym miejscu słowa „dziecko”.

r.pr. Katarzyna Gęsiak, dyrektor Centrum Prawa Medycznego i Bioetyki Ordo Iuris