Liczne akty nienawiści wobec chrześcijan. Opinia Ordo Iuris dla ONZ

Adobe Stock

· Rada Praw Człowieka ONZ wezwała organy doradcze i organizacje konsultacyjne do wyrażania opinii na temat nienawiści, nietolerancji i dyskryminacji ze względu na religię i przekonania.

· Raport na ten temat ma zostać przedstawiony na 55. sesji Rady Praw Człowieka.


· Swoją opinię do raportu przedstawił Instytut Ordo Iuris.

· Instytut wskazał na liczne przestępstwa z nienawiści wobec chrześcijan w Polsce oraz na inicjatywy mające na celu powstrzymanie tego procederu.

ONZ zainicjował „Wezwanie do działania" poprzez zaangażowanie członkowskich organów doradczych i organizacji do przedstawienia opinii i perspektywy dotyczącej nienawiści ze względu na religię i przekonania. Wezwanie to zawierało 15 szczegółowych pytań mających na celu wykrycie i ujawnienie przypadków nienawiści wobec osób wierzących w różnych społeczeństwach. Celem ONZ jest uwidocznienie wielu form, jakie przybiera taka nienawiść, ich różnych konsekwencji prawnych oraz tego, w jaki sposób obciąża ona członków społeczeństwa - indywidualnie i zbiorowo. Niezależny raport, który zostanie sporządzony dla Specjalnego Sprawozdawcy ds. wolności religii i przekonań, ma służyć ocenie skuteczności działań państwowych i niepaństwowych w zapobieganiu i zwalczaniu różnych rodzajów nienawiści, w tym poprzez szkolenie urzędników państwowych oraz organów ścigania.

Instytut Ordo Iuris, jako konsultant przy Radzie Gospodarczo Społecznej ONZ, przedstawił swoją indywidualną opinię w tej sprawie. W opinii wskazano, że w Polsce w 2022 roku aż 87,69% zarejestrowanych incydentów naruszenia prawa do wolności wyznania dotyczyło aktów wymierzonych w religię katolicką. Czynnikiem zwiększającym ryzyko dyskryminacji jest silne utożsamianie się z daną religią i ujawnienie swojego zaangażowania w miejscu pracy nawet wówczas, gdy jest to religia dominująca. Osoby ujawniające swoje katolickie poglądy, przekonania i wartości spotykają się z wykluczeniem przez rówieśników, narzucaniem obraźliwych stereotypów, negatywnym profilowaniem i stygmatyzacją. Skutkuje to brakiem możliwości swobodnego praktykowania swojej religii i odtrąceniem za ujawnienie przekonań.

Instytut przypomniał też inicjatywę ustawodawczą „W obronie chrześcijan”, mającą na celu poprawę ochrony osób wierzących w Polsce, z zamiarem zmiany krajowego polskiego kodeksu karnego, tak aby zapobiec ściganiu osób, które korzystają z wolności słowa ze względu na religię lub przekonania. Ordo Iuris przedstawił wcześniej swoje uwagi do projektu, które doprowadziły do wprowadzenia w nim poprawek. Ponadto, w 2022 roku Instytut sporządził Raport „Hate crimes against Christians and Christianity in Poland” przedstawiający skalę agresji na tle religijnym względem chrześcijan w Polsce. Eksperci Ordo Iuris opracowali także „Vademecum Katolika” – zbiór materiałów na temat praw chrześcijan w różnych dziedzinach życia, w tym wolności słowa i sumienia w miejscu pracy, praw rodziców w szkole czy praw kapelanów szpitalnych.

Ordo Iuris podkreśla, że w Polsce istnieje kilka inicjatyw ekumenicznych promujących dialog między wszystkimi denominacjami kościołów chrześcijańskich. Wpływa to na promowanie podstawy do otwartej dyskusji, która jest ostatecznie najważniejszym czynnikiem w zrozumieniu i poszanowaniu siebie nawzajem oraz wszelkich potencjalnych różnic, które istnieją. Polska od dawna prowadzi dialog międzywyznaniowy ze środowiskiem muzułmańskim mający na celu głębsze zrozumienie i wzajemny szacunek. Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów (RWKM) istnieje od 1997 roku, a jej zadaniem jest jednoczenie, zrozumienie i tworzenie podstaw do dialogu. Od tego czasu wspólny dialog umożliwił współpracę obu stron, ostatecznie minimalizując nienawiść na wszelkich frontach. W Polsce funkcjonuje także Polska Rada Chrześcijan i Żydów mająca za cel wzajemne zrozumienie, przezwyciężenie stereotypów, szerzenie tolerancji i pogłębianie kontaktów międzyreligijnych.

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie od kilku lat prowadzi analizę zjawiska nienawiści i aktów agresji na tle religijnym. Prawnicy Ordo Iuris od 2015 roku włączają się w ten proces poprzez składanie do OBWE raportów na temat przestępstw z nienawiści względem chrześcijan w Polsce. Instytut powołał w 2018 roku Centrum Wolności Religijnej, które zajmuje się gromadzeniem przypadków naruszeń wolności religijnej, obrazy uczuć religijnych, nękania, wandalizmów czy innego rodzaju zniszczenia miejsc lub symboli religijnych oraz podejmowaniem interwencji prawnych w celu ochrony osób wierzących.

Ordo Iuris podkreśla, że organizacje działające w imię swoich przekonań religijnych nieustannie spotykają się z represjami społecznymi i mową nienawiści. Nienawiść ta przejawia się w formie werbalnego znęcania się, fizycznych napaści i cyberataków. Prześladowania chrześcijan we współczesnym świecie są uważane za największe w historii. Począwszy od morderstw i tortur fizycznych, a skończywszy na innych aktach dyskryminacji, takich jak utrata pracy, zakaz zgromadzeń, zakaz budowy kościołów chrześcijańskich czy ograniczenie możliwości zdobycia wykształcenia.  

„Nie ma definicji legalnej nienawiści ani w polskim, ani w unijnym czy międzynarodowym porządku prawnym. Analiza problematyki mowy nienawiści, nawet w ujęciu prawniczym, niezauważalnie wkracza w kwestie polityczne, ponieważ podejście do tego tematu często bywa uwarunkowane światopoglądowo. Szeroki zakres podejmowanych inicjatyw pozwala na ograniczenie nieuzasadnionych przypadków nienawiści. Konieczne jest jednak dalsze, sukcesywne działanie w tym obszarze, zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym – w ramach procedur legislacyjnych, jak i oddolnych działań organizacji społecznych i instytucji” – wskazuje dr Przemysław Kulawiński z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.